Borodin Quartet - Muziek die onderlinge verschillen overstijgt

Nikolai Sachenko: ‘Het is ongelooflijk om in een ensemble te mogen spelen met zo’n muzikale erfenis. Zeker als ik denk aan mijn voorgangers op de aanvoerdersplaats voel ik een grote verantwoordelijkheid. Dat voelen we alle vier, trouwens. Je draagt de geschiedenis met je mee. Ik zit nu in mijn derde jaar als primarius van het Borodin Quartet en begin me langzaamaan als een vis in het water te voelen. De positie van het kwartet is uniek. We zijn het laatste in een lijn van gerespecteerde kwartetten die nu een geweldig stuk geschiedenis vormen: het Guarneri Quartet, het Amadeus Quartet – wij bestaan nog.’

Het is ongelooflijk om in een ensemble te mogen spelen met zo’n muzikale erfenis

Igor Naidin: ‘Wat betreft die verantwoordelijkheid, die voelt als een permanente druk: je moet altijd je ogen en oren openhouden om op de juiste manier met je collega’s en de muziek te kunnen communiceren.’

Erfenis

Sachenko: ‘Je stemt je klank voortdurend af op de klank van de groep. Iedere repetitie leer je dat groepsgeluid beter kennen. Ik luister veel naar oude opnames van het kwartet. We gebruiken tot op de dag van vandaag de streken die eerdere leden van het Borodin in de partijen hebben gezet. Ze zijn onderdeel van een bepaalde interpretatie, het is een stuk erfenis. De Borodin-klank heeft deels te maken met die originele streken. Ik zit nog in de fase van alles in me opnemen, door opnames te beluisteren, maar ook door steeds meer stukken te leren kennen tijdens de repetities en concerten.’

Iedere repetitie leer je dat groepsgeluid beter kennen

Naidin: ‘We zijn de vierde generatie spelers, dus natuurlijk is het geluid van het kwartet veranderd. De instrumenten zijn niet dezelfde, de spelers niet, de tijd waarin we leven niet. Je luistert met andere oren en hebt een andere wereld om je heen dan die van tachtig jaar geleden.’

Sachenko: ‘Ik denk dat we helderder klinken dan vroeger. De individuele spelers zijn ook duidelijker als individuen te horen. Vroeger was het Borodin-geluid meer een samengesmolten klank. Dat gezegd hebbende proberen we ons idee over klankvorming, die bepaald wordt vanuit de erfenis en die zo bekend is voor iedereen, zo levend mogelijk te houden, net als de muziek die we spelen.’

IJzeren repertoire

Naidin: ‘Ter viering van ons tachtigjarig bestaan spelen we drie programma’s met kwartetten van Brahms en Tsjaikovski. Je zou misschien denken: die stukken horen tot ons ijzeren repertoire, we spelen ze sinds de oprichting en weten dus precies hoe het moet. Ja en nee. Hoezeer ze ook in ons lijf zitten, we moeten deze muziek telkens weer studeren en opschonen. Technisch, muzikaal, emotioneel, de stukken moet je opnieuw ervaren, je moet jezelf weer in die wereld plaatsen. De tijd verstrijkt, je wordt ouder, de muziek voelt altijd anders als je haar er weer bij pakt. Je ontwikkelt meer en meer gevoel voor kleur. Brahms en Tsjaikovski waren genieën. Zij hebben de beste kwartetmuziek uit de Russische en Europese laatromantiek afgeleverd. Dit zijn extreem emotionele werken, drie stuks Tsjaikovski plus een kort jeugdwerk en drie Brahms-kwartetten. Ze lagen elkaar niet, deze twee componisten, maar hun muziek overstijgt alle onderlinge verschillen. De verdeling over drie concerten die wij aanhouden, is door onze voorgangers precies zo geprogrammeerd.’

Brahms en Tsjaikovski waren genieën