Olifant aan de knoppen

Dit artikel verscheen eerder in Preludium, programmablad van Het Concertgebouw en het Koninklijk Concertgebouworkest, editie december 2017.

Tekst: Anne Stuart
Foto: Nieuwjaarsconcert Nederlands Blazers Ensemble 1989, fotograaf onbekend.

De ­Japanse Wagyu-koe wordt naast bier en massages voorzien van klassieke muziek, en op You­Tube en Spotify zijn zo een paar afspeellijsten te vinden met ‘ontspannende muziek voor huisdieren’. Een levendige business dus. Maar is het effect van klassieke muziek op dieren eigenlijk bewezen, of zijn het parels voor de zwijnen?

Veel studies naar het effect van muziek op het gedrag van dieren worden uitgevoerd in dierentuin of opvang. Ze noemen dat ‘auditory enrichment’, ofwel akoestische verrijking van de leefomgeving. Onderzoekers van de universiteit van Zürich lieten bijvoorbeeld recent een groep van achttien ­chimpansees luisteren naar stilte, klassieke muziek of popmuziek. Ze vonden geen significante veranderingen in hun gedrag, behalve dat ze zich uit de voeten maakten als het tempo van de muziek sneller werd.

Na veel experimenteren bleek

dat de olifanten knoppen met een

trilfuntie of voorzien van bananen

heel interessant vonden

Andere wetenschappers zochten uit dat papegaaien meer kalme geluidjes produceerden en zich meer schoonpoetsten als ze werden blootgesteld aan verschillende soorten audio. Maar pratende mensen op de radio of regenwoudgeluiden deden het beter dan klassieke muziek.

Ook olifanten blijken niet veilig voor dit soort onderzoek. Wetenschappers uit Londen voorzagen verschillende olifantenverblijven van een systeem waarmee de beesten hun eigen omgevingsgeluid konden bedienen. Als ze met hun slurf een grote knop induwden, kregen ze bijvoorbeeld een tuba of een orkest te horen. Na veel experimenteren bleek dat de olifanten knoppen met een trilfuntie of voorzien van bananen heel interessant vonden, maar dat de daaropvolgende muziek ze niet zoveel deed.

Dan de huisdieren. Aan de universiteit van Glasgow werd onderzocht of honden in een opvang minder stress ervaren met ‘soft rock’, motown, pop, reggae of klassieke muziek op de achtergrond. Wat blijkt? Het rustgevende effect van klassieke muziek op honden is wel aangetoond, maar de honden hebben net zo lief motown of popmuziek. Ook raken ze heel snel gewend aan het achtergrondgeluid, iets dat voorkomen kan worden met een afwisselende afspeellijst. ‘Soft rock’ en reggae bleken juist aanzienlijk meer stress te veroorzaken.

Kortom, het rustgevende effect van klassieke muziek is bij verschillende dieren aangetoond, maar het doet vaak niet onder voor een ander genre of geluid. Voor chimpansees moet het vooral niet te hard en snel zijn, en voor honden is afwisseling het devies. Olifanten hebben het liefst gewoon een banaan.