Simon Reinink: ‘De saamhorigheid is ongekend’

Twee kappersstoelen op het podium van de Grote Zaal, het Concertgebouworkest speelt Charles Ives: de actie ‘Kapsalon Theater’ vindt ook aan de Van Baerlestraat plaats. Het is 19 januari 2022, Het Concertgebouw doet een ochtendlang dienst als kapsalon. Gebouw en orkest sluiten daarmee aan bij de landelijke schreeuw om de heropening van de cultuursector.

‘Door heel even open te gaan schurken we aan tegen burgerlijke ongehoorzaamheid’, zegt Simon Reinink. ‘We vragen aandacht voor de misstand de cultuursector op slot te houden, we behoren tot de veiligste sectoren.’ Reinink geeft – samen met de algemeen directeur van het Concertgebouworkest dat ook meedoet – achter de schermen diverse interviews aan binnen- en buitenlandse pers. Er is veel aandacht voor de actie. ‘We pleiten voor een eerlijk perspectief, waarbij we niet achteraan in de rij aansluiten, maar graag een duidelijk plan zien, met voorspelbare maatregelen die tijdig aangekondigd worden door het kabinet.’

Kapsalon Theater in de Grote Zaal, januari 2022 © Milagro Elstak

Want ook 2021 betekende geen rozengeur en maneschijn: Het Concertgebouw kende een aantal coronaregimes, van open tot dicht en van alles een beetje daartussenin. Wat daarbij nodig was: veerkracht van het team dat Het Concertgebouw in de lucht houdt: ‘De flexibiliteit en saamhorigheid van de collega’s is ongelooflijk. Samen hebben we onze schouders eronder gezet en snel invulling kunnen geven aan de programmering binnen de mogelijkheden die de overheid bood. Bij veel culturele instellingen zie je een intrinsieke motivatie voor de kunst, ook bij ons. Binnen het team van medewerkers heerst al decennialang een hechte sfeer, die komt nu nog sterker naar voren dan in andere jaren. Als je ziet hoe de afgelopen jaren de saamhorigheid binnen de cultuursector is gegroeid, dat is ongekend. Daaruit is onder andere de Taskforce culturele en creatieve sector voortgekomen, die alle brancheorganisaties binnen de cultuursector verenigt.’

Iedereen heeft het zwaar in deze periode, maar we slepen elkaar erdoorheen

‘Er komt een moment waarop de pandemie achter ons ligt’, vervolgt Reinink. ‘Iedereen heeft het zwaar in deze periode, maar we slepen elkaar erdoorheen. Voor mij geldt dat ik zo goed mogelijk probeer om de collega’s te informeren over wat er gebeurt en gaat gebeuren. We geven als directie, zakelijk directeur Gea Zantinge en ik, de collega’s zoveel mogelijk ruimte voor goede initiatieven. De Empty Concertgebouw Sessions, die zijn buiten ons om tot stand gekomen, wij hebben geen deel gehad aan het bedenken en uitwerken ervan. En kijk hoe succesvol die sessies zijn geweest, daar ben ik echt trots op.’

Wiener Philharmoniker met Herbert Blomstedt, september 2021

Een lichtpuntje het afgelopen jaar was de opening van het seizoen door de Wiener Philharmoniker onder leiding van de 94-jarige Herbert Blomstedt. Een revelatie. Reinink: ‘Artistiek was dit een Mount Everest die uit de woestijn omhoogkwam. Een toporkest in bloedvorm, dat vanaf de eerste dag van de pandemie in gewone opstelling is blijven spelen. Het voelde alsof de hele wereld bevroor en er alleen die muziek van Schubert en Bruckner was. Het geniale van dit concert was de ogenschijnlijke eenvoud en ook de puurheid waarmee er werd gemusiceerd. Zonder pathos en zonder spierkracht viel ieder nootje op z’n plek. Dit was kunst die behoort tot het hoogste echelon.’

Reinink is een positief mens. Van Karl Popper leent hij geregeld de uitspraak: ‘Optimisme is een plicht.’ Maar heeft hij geen slapeloze nachten gekend door die ellendige pandemie? ‘Nee, en dat komt omdat het zo’n overduidelijke force majeur is, je moet handelen naar de omstandigheden zoals die zijn. Als ik al slapeloze nachten heb, dan is dat als ik een verkeerd besluit neem. Nu moet ik ervoor zorgen dat ik goed handel, gegeven de omstandigheden die over je heen denderen. Je moet fysiek en geestelijk fit blijven, zodat je in goede conditie de rit kan uitzitten. Als ik depressief of somber zou zijn, heeft dat ook een weerslag op de collega’s.’

Je moet fysiek en geestelijk fit blijven, zodat je in goede conditie de rit kan uitzitten

‘In de vorige eeuw was er de beurskrach en waren er twee wereldoorlogen. Als ik langs de plaquette loop op de eerste verdieping van Het Concertgebouw, met daarop de namen van de Joodse musici die zijn ontslagen uit het orkest tijdens de Tweede Wereldoorlog – en waarvan een aantal de oorlog niet overleefde – relativeert dat onmiddellijk waar wij nu in zitten. Natuurlijk, er hebben nauwelijks concerten kunnen plaatsvinden, en de toekomst kent onzekere factoren, maar we gaan hier uitkomen. Zeker!’

‘De financiële steunpakketten van de overheid, onze donateurs en sponsoren, de gemeente Amsterdam, we zijn goed opgevangen, ook wat betreft morele steun. Ik kan me niet voorstellen dat Nederland ons laat vallen.’

‘Ik weet nog goed, najaar 2020, viroloog en epidemioloog Jaap Goudsmit zat bij Zomergasten. Hij vertelde dat het gemiddeld tien jaar kost om een virus te doorgronden, er is enorm veel wat je niet weet. Het is ongelooflijk dat we in extreem korte tijd zoveel te weten zijn gekomen over het coronavirus en dat er veilig te gebruiken vaccins zijn geproduceerd. Dat geeft mij zeer veel vertrouwen. De veerkracht en intelligentie van de mensheid vormen een grote positieve keerzijde van deze ellende.’

Vergaderen via het beeldscherm, geen drukke kantoren, dat zal deels straks voortbestaan. Het thuiswerken blijft, daar is Reinink zeker van. ‘Je kunt efficiënt en zonder verlies van reistijd met elkaar dingen afstemmen en bespreken via goede technische mogelijkheden, en ongestoord werken. Het nadeel is dat je het ongezochte contact mist en de spontane creativiteit die daaruit kan ontstaan. Er zal straks een mix zijn in een gedeeltelijk nieuwe wereld.’

Vol hoop en verwachting werken we aan de seriebrochure en aan de programmering van het komende seizoen

Wanneer die nieuwe wereld daar zal zijn, is nog de vraag. Simon Reinink en consorten ondernemen niets totdat er een duidelijk signaal komt wanneer en onder welke voorwaarden Het Concertgebouw open kan. ‘We zijn niet allerlei scenario’s aan het bedenken. Het gebouw is dicht voor publiek, maar we zijn de repetitielocatie van het Concertgebouworkest, het pand moet onderhouden worden, er vinden opnames plaats van Het Zondagochtend Concert, van de NTR ZaterdagMatinee, dat gaat allemaal gewoon door. De afdeling klantcontact & verkoop is actief, we zijn uiteraard bereikbaar. Achter de schermen zijn we bezig met de plannen rond de hoofdentree aan de Van Baerlestraat, als extra in- en uitgang, om de bezoekersstroom in de toekomst beter te kunnen reguleren. Vol hoop en verwachting werken we aan de seriebrochure en aan de programmering van het komende seizoen.’

‘Waarom ik ook positief ben: toen we in het najaar van 2021 open waren, zag ik het publiek in groten getale weer naar Het Concertgebouw komen, dat schept vertrouwen in de toekomst. De volstrekte afwezigheid van cultuur geeft aan hoe belangrijk die is. Pas als iets er niet is ga je het missen.’