Kunst in het gebouw: Kruisafname

Kruisafname

Kruisafname is een drieluik van Willem van Konijnenburg. Het is opgedragen aan Willem Mengelberg, die vijfentwintig jaar eerder, in 1899, zijn eerste Matthäus-Passion dirigeerde bij het Concertgebouworkest en Toonkunstkoor Amsterdam.

Het schilderij heeft een houten, deels vergulde lijst. Het middenpaneel bevat de volgende tekst: ‘Aan Willem Mengelberg, van allen die gedurende 25 jaar onder zyne leiding medewerkten aan de jaarlijksche uitvoeringen van Bach’s Matthäus-Passion – Amsterdam’. In Romeinse cijfers staan op het linker- en rechterpaneel de jaartallen: 1899-1923.

Van Konijnenburg putte inspiratie uit de tekst van de Matthäus-Passion. Op het middenpaneel beeldde hij de graflegging uit, naar aanleiding van de woorden: ‘Und Joseph nahm den Leib und wickelte ihn in ein rein’ Leinwand.’ Bij het linkerpaneel liet hij zich inspireren door de tekst ‘Da versammelten sich die Hogenpriester’, bij het rechter- door ‘Wir setzen und mit Tränen nieder’.

Overhandiging

Mengelberg kreeg het cadeau na afloop van een middaguitvoering van de Matthäus-Passion. Die vond al plaats in januari(!!), want vanwege zijn verbintenis met de Philharmonic Society in New York was Mengelberg begin jaren twintig op Palmzondag niet in Amsterdam. Bij de bijeenkomst was ook Van Konijnburg aanwezig. De bekende sopraan Aaltje Noordewier-Reddingius voerde namens alle schenkers het woord:

‘Wat wij gegeven hebben aan allen, die in die jaren naar U geluisterd hebben, of liever gezegd die telkens weer de Passion met U doorleefd hebben, is niet in woorden uit te drukken. Nog minder zijn er woorden te vinden voor wat gij gegeven hebt aan hen, die onder Uwe leiding aan de Passion medewerkten. (…) Aanvaardt nu uit mijn hand ons geschenk en weet, dat gij misschien nog nooit iets gekregen hebt, wat U zoo innig hartelijk werd gegeven.’

Willem van Konijnenburg (1868-1943)

• Haagse kunstenaar, was samen met Jan Toorop, Leo Gestel en Jan Sluijters in het interbellum het boegbeeld van de Nederlandse moderne kunst
• Verruilde het gymnasium voor de opleiding MO-tekenen aan de Academie voor Beeldende Kunsten in zijn geboortestad
• Keerde na 1900 het impressionisme van de Haagse School de rug toe en ontwikkelde een eigen classicistisch idioom, gebaseerd op symmetrie en geometrische patronen
• Tot zijn leerlingen behoorde koningin Wilhelmina. Dit leverde hem onder andere de opdracht op voor een serie postzegels met haar beeltenis

Jaar

1923

Techniek en afmeting

Gouache, linker- en rechterpaneel: 31,5 x 90 cm, middenpaneel: 90 x 134 cm

Locatie

Eerste verdieping, omloop Grote Zaal