Over Fanny Mendelssohn: muziek als sieraad

• Fanny Cäcilie Hensel-Mendelssohn Bartholdy (Duitsland, 1805-1847)
• Beroemde stukken: Oratorium nach den Bildern der Bibel, Schwanenlied, Pianotrio in d
• Groeiend oeuvre: er zijn nu meer dan 450 stukken bekend van Fanny Mendelssohn, maar zo af en toe komt er nog een bij, als door onderzoek vermoedens worden bevestigd dat een werk met broer Felix’ naam erop toch echt van haar hand is.
• Moeder: ook moeder Lea componeerde en musiceerde. Bij de geboorte van Fanny benoemde ze onmiddellijk dat haar dochter ideale vingers had voor de fuga’s van Bach.

Over Fanny Mendelssohn

Alle kinderen uit de welgestelde familie Mendelssohn hebben bovenmatig veel muzikaal talent. Maar oudste dochter Fanny en haar broer Felix springen er uit. Ze krijgen samen en apart les van de beste docenten en leerden de werken en compositietechnieken van Bach en Mozart kennen. Fanny valt op. Zo schrijft componist Zelter aan de beroemde dichter Goethe: hoe bijzonder ze is: ‘Ze speelt als een man.’

Maar waar Felix geregeld optreedt en zijn composities uitgevoerd hoort worden, zit dat er voor Fanny als ze eenmaal een jonge vrouw wordt niet meer in. Voor haar kan en mag muziek ‘slechts een sieraad zijn, nooit de basis van je bestaan,’ schrijft haar vader. En dus worden haar liederen uitgebracht onder de naam van haar broer, die overigens, als de Britse koningin Victoria hem complimenteert met zijn werk, eerlijk zegt dat het van zijn zus is.

Fanny trouwt met beeldend kunstenaar Wilhelm Hensel, die wél probeert de partituren van zijn vrouw bij uitgeverijen onder te brengen. Maar uiteindelijk gehoorzaamt ze toch aan haar familie. Ze stort zich – net als eerder haar ouders – muzikaal op het organiseren van zeer drukbezochte zondagsconcerten in haar Berlijnse huis. Aan de piano en als dirigent geeft ze haar werk een publiek. Haar hart ligt bij liederen en kamermuziek.

Net als haar broer vindt Fanny veel inspiratie op reis door Italië, ze componeert wat af en laat zich aanmoedigen door onder meer Gounod, die haar een ‘zeldzaam talent’ vindt. In 1846 verschijnt eindelijk haar opus 1 in druk: een liedverzameling met illustraties door haar echtgenoot. Zelfs Felix geeft zijn zegen, en zo lijkt een nieuw leven te beginnen. Helaas krijgt ze enkele maanden later tijdens een repetitie een hersenbloeding, en overlijdt. Enkele maanden later krijgt ook haar intens rouwende broer een beroerte. De twee wonderkinderen liggen naast elkaar begraven.