Thuiswedstrijd voor fluitist Jacques Zoon

Dat Jacques Zoon dit concert een thuiswedstrijd noemt, is eigenlijk best bijzonder. Weliswaar studeerde hij aan het Amsterdamse conservatorium en was hij zes jaar lang solofluitist van het Concertgebouworkest in de tijd van chef-dirigent Riccardo Chailly, toch zou hij de Nederlandse hoofdstad vrij snel verlaten. Eerst voor een vervolgstudie in Canada, later voor zijn baan als eerste fluitist in het Boston Symphony Orchestra. Toen hij in 2001 weer terugkeerde naar Europa, onder andere omdat hij aantrad in Claudio Abbado’s nieuwe Orchestra Mozart in Bologna en in het Lucerne Festival Orchestra, was hij gelukkig wel weer wat vaker in Nederland te horen. Tot op de dag van vandaag combineert hij het orkest in Luzern met zijn internationale optredens als solist en kamermusicus. Daarnaast is hij professor fluit en kamermuziek aan de conservatoria in Genève en Madrid.

Herinneringen

Zoon: ‘Ik heb veel nostalgische herinneringen aan de concerten met het Concertgebouworkest, niet alleen in de Grote Zaal, maar ook kamermuziekconcerten in de Kleine Zaal met collega’s uit het orkest. Later keerde ik regelmatig terug met andere gezelschappen, zoals het Radio Kamerorkest en Combattimento Consort Amsterdam. Maar inmiddels hebben jonge musici dat van mij overgenomen. Dat is een heel natuurlijk proces, maar soms is het best lastig. Want ondertussen speel je zelf nog heel goed en heb je de luisteraars nog veel te bieden. Daarom vind ik het heel leuk om eindelijk weer eens een thuiswedstrijd te spelen, met schitterende muziek en fantastische musici.’

Vox Animae Soloists © Felvegi Andrea

‘Vorig jaar speelden we als Vox Animae Soloists voor het eerst samen tijdens het festival van onze Hongaarse violist Barnabás Kelemen in Boedapest. Dat was zo’n groot succes, dat we meteen hebben besloten om vaker samen te werken. Dus we zijn ontzettend blij met dit concert in de Kleine Zaal!’

Mozarts Fluitkwartetten

‘Bij het samenstellen van het programma heb ik even geaarzeld, we hadden ook muziek van verschillende componisten kunnen spelen. Maar op de een of andere manier passen de vier fluitkwartetten van Mozart juist heel goed samen in een concert van een uur. Zo ontstaat een compleet, samenhangend geheel, met alleen maar hele mooie muziek van Mozart.’

Op de een of andere manier passen de vier fluitkwartetten van Mozart heel goed samen in een concert van een uur

Mozart schreef tenminste twee van de vier fluitkwartetten in opdracht van Ferdinand Dejean, een enthousiaste amateurfluitist die werkzaam was als arts bij de Oost-Indische Compagnie. Mozart moest ‘drie eenvoudige fluitconcerten en enkele kwartetten voor fluit schrijven’ en daar zou hij flink voor betaald krijgen. Het eerste Kwartet in D was vrij snel af, enkele weken nadat hij de opdracht van Dejean had gekregen. Maar de rest van het werk verliep traag, mogelijk omdat hij precies in deze periode hartstochtelijk verliefd werd op Aloysia Weber, de zus van zijn toekomstige vrouw Constanze.

Smoesje

Zoon: ‘Volgens mij had Mozart gewoon geen zin om deze opdracht voltooien, tot ergernis van zijn vader Leopold. Die schreef in een brief aan zijn zoon: “Je bent nog steeds niet begonnen met die fluitconcerten, maar het betaalt ontzettend goed, dus je móét het doen.” Waarop Mozart antwoordde: “Maar ik kan geen inspiratie vinden voor een instrument dat ik niet mooi vind.” Volgens mij was dat gewoon een smoesje van Mozart, een poging om onder deze klus uit te komen. Hij heeft immers veel prachtige fluitpartijen geschreven, bijvoorbeeld in zijn pianoconcerten. En ook de fluitkwartetten en fluitconcerten die hij uiteindelijk wél zou voltooien zijn geweldig. Kennelijk kreeg hij tóch de smaak te pakken!’

Mozart heeft veel prachtige fluitpartijen geschreven

Contrastrijk

De vier kwartetten voor fluit, viool, altviool en cello zijn heel contrastrijk, van tedere melodieën in de langzame delen en charmante menuetten tot opgewekte rondo’s en fantasierijke variaties. ‘Het eerste Kwartet in D is het beroemdst’, aldus Zoon. ‘De fluit speelt hier nog een dominante rol, net als in Mozarts soloconcerten voor fluit en orkest. In de overige drie fluitkwartetten zijn de vier stemmen beter verdeeld en spelen de verschillende instrumenten om de beurt solo’s. Vooral het langzame deel uit het eerste kwartet is heel speciaal, het is een soort serenade waarin de betoverende fluitmelodie wordt begeleid door eenvoudige pizzicati van de strijkers. Het behoort tot de mooiste stukken die ooit voor fluit zijn geschreven.’