Yannick Hiwat: ‘Ik kwam niet van buiten, ik was al binnen’

Hij is bedachtzaam, en omdat het de eerste keer is dat ik Yannick Hiwat persoonlijk ontmoet, denk ik: het is onzekerheid, het is de leeftijd. Hiwat heeft een flinke staat van dienst als violist, zowel in de klassieke als in de geïmproviseerde muziek, in jazz, hiphop en soul; hij heeft twee ensembles onder zijn hoede, en speelt in de grote concertzalen. Hij is 33, maar als je even met hem doorpraat merk je dat die bedachtzaamheid weinig met leeftijd en alles met karakter van doen heeft. Ik heb hem vooraf geen vragen gestuurd, maar elk antwoord dat hij geeft is weloverwogen. Er lijken geen onverwachte, verrassende vragen voor hem te bestaan.

Bijvoorbeeld: we spreken over de beroemde foto die de Deense muziekfotograaf Nikolaj Lund maakte, Hiwat staand op het dak van Het Concertgebouw, spelend op zijn viool. Dat was in 2019, Hiwat was het seizoen erna ‘het gezicht’ van Het Concertgebouw, en dat gezicht was dus van een jonge zwarte violist die zich ruim buiten de gebaande paden van de klassieke muziek begeeft.

Yannick Hiwat op het dak van Het Concertgebouw © Nikolaj Lund

Die foto op het dak, de violist onzichtbaar gezekerd, was ronduit spectaculair. Als ik vraag of hij niet het gevaar liep gebruikt te worden als zwart uithangbord, een vorm van window dressing, merk ik dat hij die vraag al ontelbare keren aan zichzelf heeft gesteld en ook afdoende heeft beantwoord. Het bondigste antwoord is: ‘Het Concertgebouw wilde mij niet alleen op het dak hebben, maar ook in het gebouw zelf.’

Hij trad dat jaar verschillende keren op in de zaal, als orkestlid van het Britse, etnisch gemengde Chineke Orchestra!, met zijn eigen Re:Freshed Orchestra en als hiphopviolist. ‘Daarvoor’, zegt Hiwat, ‘was ik artist in residence geweest bij De Doelen in Rotterdam en had ik al van alles gedaan, ook op internationale podia. Ik wil niet in Het Concertgebouw staan vanwege mijn etnische afkomst, maar uiteraard vanwege mijn kwaliteiten. En in 2019 was ik al geselecteerd. Ik kwam niet van buiten, ik was al binnen.’ En niet een spoortje van bluf of zelfgenoegzaamheid in de toon waarop hij het zegt. Zijn stemgeluid is gedempt.

Ik wil niet in Het Concertgebouw staan vanwege mijn etnische afkomst, maar vanwege mijn kwaliteiten

Geboren in Roosendaal, Surinaamse ouders die zelf al op zeer jonge leeftijd naar Nederland zijn verhuisd, ‘middenklasse gezin’, zegt hij als ik ernaar vraag. Zijn moeder speelde klarinet, blokfluit, harp, ‘gewoon, als amateur’, en zijn vader, hij moet het nog eens goed navragen, zat vroeger in een reggaeband die toch behoorlijk professioneel moet zijn geweest, als Hiwat nu hoort waar-ie overal heeft getoerd en opgetreden.

Er was muziek in het gezin, altijd, en dus begon de jonge Yannick als vijf- of zesjarige met blokfluit, totdat hij een vioolconcert had gehoord. ‘Die klank, ik wist meteen: dat wil ik.’ Zijn ouders zeiden enkel: ‘Da’s een moeilijk instrument, dat wordt veel oefenen’, en toen was daar de viool, heel vanzelfsprekend. O ja, er was in zijn jeugd ook altijd de kerkmuziek, het gospel quartet (evangelisch harmonie-zingen) op zaterdag tijdens de dienst, want de zevendedagsadventisten houden zich aan de Joodse wetten, en de sabbat is dus op zaterdag.

Nog steeds gelovig, hij? Hiwat zegt ‘zeker’, en je hoort een punt achter dat korte antwoord – teken dat hij hier niet verder over uit wil weiden. Sowieso is Hiwat inmiddels bedacht op het beeld dat je van jezelf hebt, en het beeld dat anderen op je plakken. Een begrip als allochtoon. Tot aan zijn tienerjaren heeft-ie nooit zo over zichzelf gedacht, en zeker niet in termen van: ik ben een allochtoon die viool speelt. Pas later merkte hij dat er mensen waren die dat minder gewoon vonden.

Zijn middelbare school werd de Havo voor Muziek en Dans in Rotterdam. Hiwat glundert als hij erover vertelt: ‘Dat was alsof je het script naspeelde van Fame’: de Amerikaanse tv-serie over jonge mensen op een New Yorkse High School of Performing Arts die zich voorbereiden op een muziek- of danscarrière. Hiwat ging met liefde van negen uur ‘s ochtends tot negen uur ‘s avonds naar school. ‘Moet je je voorstellen dat ik enthousiast vertelde over een bepaalde versie van een Brucknersymfonie, en dat een medeleerling dan kwam aanzetten met een obscure liveopname van een nummer van James Brown. Aan hokjes deden we niet. Het was zo breed, zo inspirerend.’

Het gaat mij uiteindelijk om de muziek, om de liefde die daarin doorklinkt, waardoor je mensen kunt raken

En dit zegt hij niet getuigend, maar constaterend: ‘Het gaat mij uiteindelijk om de muziek, om de liefde die daarin doorklinkt, waardoor je mensen kunt raken, zich beter kunt laten voelen. Dat is de verantwoordelijkheid die je hebt als musicus.’

Tekst gaat verder onder de boekaankondiging.