Affiche van de maand: Concertgebouw Zomer Festival 1952

Affiche van het Concertgebouw Zomer Festival 1952

Juni is in Amsterdam traditiegetrouw de maand van het Holland Festival, maar niet in 1952. Vanwege een subsidiekwestie was het nu 75-jarige festival dat jaar alleen in Den Haag – toen nog de tweede festivallocatie. Gelukkig hoefden de Amsterdammers niet naar Den Haag te reizen om iets van het Holland Festival mee te pikken: de vijf concerten die het Concertgebouworkest in de Scheveningse Kurzaal gaf, vonden ook plaats in Het Concertgebouw.

Verkwikkende ervaring

Het Concertgebouw Zomer Festival was een doorslaand succes. ‘Na een maand Kurzaal-concerten was het een verkwikking weer eens in het Concertgebouw te vertoeven’, jubelde de recensent van de Volkskrant na afloop van het laatste concert van het Concertgebouworkest. ‘Welk een geheel eigen sfeer, en voortreffelijke acoustiek bezit de grote zaal!’

Gesigneerd portret van de dirigent Rafael Kubelik, ca. 1950 © Stadsarchief Amsterdam

Nederlandse muziek

Niet de minste dirigenten traden op. Onder hen toenmalig chef-dirigent Eduard van Beinum, Bruno Walter en Rafael Kubelik. De laatste leidde een nieuw werk van de Nederlandse componist Bertus van Lier. Ook Josef Krips, die dat jaar in Den Haag het Holland Festival opende met Mozarts Don Giovanni, koos voor een Nederlands werk. De Oostenrijker dirigeerde bij het Concertgebouworkest het Salve Regina van Concertgebouwdirecteur en componist Rudolf Mengelberg, een achterneef van de dirigent Willem Mengelberg.

Advertentie voor het openingsconcert onder leiding van Bruno Walter

Langdurig applaus voor Bruno Walter

Absoluut hoogtepunt van het Concertgebouw Zomer Festival was het optreden van Bruno Walter. ‘Bruno Walter, de nu 76-jarige dirigent, werd staande en met zeer langdurig applaus begroet, toen hij Donderdagavond het Concertgebouwpodium te Amsterdam betrad om er het eerste concert van het “Concertgebouw Zomerfestival 1952” te leiden’, schreef de Volkskrant. Saillant detail: voor dit galaconcert, waaraan ook de beroemde sopraan Elisabeth Schwarzkopf meewerkte, moest de bezoeker 7,50 gulden neertellen, terwijl een kaartje voor de andere vier concerten 5 gulden kostte.

Een gelukkig weerzien

Samen met zijn dochter was Bruno Walter met de nachttrein uit Bazel gekomen. Op het Centraal Station van Amsterdam werd hij met open armen ontvangen door Rudolf Mengelberg en artistiek leider van het Holland Festival, Peter Diamand. Vijf jaar lang had de voormalige vaste gastdirigent het Concertgebouworkest niet geleid. ‘Het was een gelukkig weerzien’, vertelde Walter in zijn Amsterdamse hotel aan een journalist van het Algemeen Handelsblad. ‘Ik vond het orkest terug, even goed en schoon als het altijd is geweest en het is een vreugde het weer te kunnen dirigeren.’

Meewiegende hoofden bij Mahler

Bruno Walter koos twee werken waarmee hij bij zijn laatste keer in Amsterdam furore had gemaakt: de Symfonie nr. 40 in g, KV 550 van Mozart en Richard Strauss’ Don Juan. Maar de meeste indruk maakte zijn interpretatie van Mahlers Vierde symfonie die hij zeven jaar eerder ook al bij het orkest had gedirigeerd. ‘Verzaligde gelaatstrekken en meewiegende hoofden begeleidden de hymnische klanken van Mahler’s Vierde Symphonie’, constateerde De Tijd. Algemeen Handelsblad sprak van een ‘schokkende ervaring’: ‘Alle toehoorders [werden] opgeheven in een sfeer van niet te beschrijven liefelijke rust en vrede.’

Holland Festival weg uit Amsterdam?

Het Concertgebouw Zomer Festival bestond slechts één jaar. Er gingen in 1952 geruchten dat Amsterdam zich uit het Holland Festival wilde terugtrekken om het jaar erop een eigen Amsterdams festival te organiseren met de ‘Opera en het Concertgebouw als pieces de resistance’. Zover is het niet gekomen, want in 1953 vond het Holland Festival gewoon weer plaats in Amsterdam. Een traditie die tot de dag van vandaag heeft standgehouden.