Affiche van de maand: bokswedstrijd in 1942

Affiche uit 1942 © Stadsarchief Amsterdam / H.W.P.K.E. Pätz

Een bokswedstrijd in de Grote Zaal? Vroeger keek men er niet van op. De oprichters van Het Concertgebouw stond van meet af aan een ‘multifunctioneel’ gebruik van de nieuwe muziektempel voor ogen. Met concerten alleen kon men de onderneming niet draaiende houden, wist men ook toen al. ‘De noodzakelijkheid, het eigenbelang gebood dat reeds.’

Voetballen in de Grote Zaal

De meest uiteenlopende activiteiten vonden in de loop der jaren plaats in Het Concertgebouw. Denk aan feesten en bals, congressen, uitvaarten, modeshows, bloemententoonstellingen, kerkdiensten en dia-avonden – maar ook sportwedstrijden. Zo organiseerde de ANWB in 1894 de ‘Kampioenschappen Figuurrijden voor Vélocipèdes’. Amstels Gymnastiek Vereeniging vierde er in 1916 haar vijftigjarig jubileum. In 2003 werd de Grote Zaal zelfs eenmalig omgebouwd tot voetbalveld. Johan Cruijff, Marco van Basten en andere coryfeeën speelden voor collega Aron Winter een afscheidswedstrijd op kunstgras terwijl op het podium leden van het Koor van De Nederlandse Opera club- en andere voetballiederen zongen.

Afscheid van voetballer Aron Winter in de Grote Zaal, 2003

De eerste bokswedstrijd

De bokswedstrijden vormen een verhaal apart. Voor zover bekend vond in januari 1916 de eerste van een hele reeks bokswedstrijden plaats in de Grote Zaal ter gelegenheid van de Nationale Olympische Spelen. Het Algemeen Handelsblad berichtte: ‘Den heelen ochtend is er in het Concertgebouw hard gewerkt om alles in gereedheid te brengen voor de komende wedstrijden. In het midden van de groote zaal is de boksring, rechts heeft men de twee schermloopers gelegd, terwijl aan den linkerkant twee worstelmatten liggen en tevens een ruimte is opengelaten voor het gewichtheffen.’

Een bokswedstrijd in de Grote Zaal, datum onbekend

In strijd met de goede zeden… boksen verboden!

Begin 1921 meldde een krant dat ‘het bestuur van het Concertgebouw te Amsterdam [heeft] besloten de groote zaal na afloop van de bestaande contracten niet meer beschikbaar te stellen voor bokswedstrijden’. Na 1923 vonden er dan ook geen nieuwe wedstrijden plaats. De reden: het Amsterdamse gemeentebestuur verbood het boksen in de hoofdstad omdat de sport ‘in strijd met de goede zeden’ zou zijn. Noodgedwongen verplaatsten de wedstrijden zich naar de illegaliteit. De impasse duurde zo’n achttien jaar. In mei 1941 was er voor het eerst weer een bokswedstrijd in Het Concertgebouw. De traditie hield daarna nog tot zeker 1950 stand.

Liedje van Louis Davids

De bokswedstrijden in Het Concertgebouw inspireerden kleinkunstenaar Louis Davids tot zijn liedje De bokswedstrijd. Dat begint zo: Je vader het me zondagavond meegenomen / D’r was een bokswedstrijd in het Concertgebouw. Wat volgt is een treffend en hartverscheurend verslag van een Jordaanmoeder aan haar dochter. De mensen vinden het gewoonweg een traktatie / Te zien, hoe ze mekander ongelukkig slaan. Het liedje werd later opnieuw vertolkt door Jasperina de Jong.

Nederland tegen Duitsland

Op woensdag 30 december 1942 was heel boksminnend Nederland uitgelopen om getuige te zijn van de wedstrijd tussen de Nederlander Luc van Dam en de Duitser Walther Müller. Het Concertgebouw was tot de nok toe gevuld. Van de avond werd op de radio live verslag gedaan. In het bijprogramma namen nog twee Nederlandse boksers het op tegen hun Duitse concurrenten – hoe curieus in oorlogstijd.

Spotprent in De Telegraaf van 31 december 1942

Hevige slagwisseling… overwinning voor Nederland

Een jaar eerder was de geplande wedstrijd tussen de middengewichten Van Dam en Müller uitgelopen op een teleurstelling omdat de laatste niet was komen opdagen. De spanning zat er deze keer dan ook goed in. De wedstrijd eindige in een overwinning voor Nederland. ‘Fraaie successen der Nederlandsche boksers’, kopte het Algemeen Handelsblad. De verslaggever noemde vooral de achtste ronde ‘opwindend’, ‘omdat bij het lijf-aan-lijfwerk beide boksers in hevige slagwisseling geraakten’. Een bloedstollend spektakel dus, vond ook een andere correspondent: ‘Walther Müller toonde zich aanmerkelijk sterker dan verwacht werd. Hij wist zelfs de overwinning van v. Dam langen tijd, vrijwel tot het einde, in het onzekere te laten.’

Nog één keer

In 1985 bestond Boksschool VBSK Albert Cuyp honderdvijftig jaar. Een mooie aanleiding om de traditie van het boksgala nog één keer te doen herleven. Na zo’n vijfendertig jaar werden de stoelen uit de Grote Zaal verwijderd om opnieuw plaats te maken voor een boksring. In aanwezigheid van prins Bernhard namen de Amsterdamse amateurboksers het op tegen een team uit Hongarije. Niet iedereen was blij met het evenement. Een deel van het publiek en de pers beschouwde zulke ‘grove’ activiteiten als een verkwanseling van de waarden van Het Concertgebouw, men sprak zelfs van heiligschennis. Die kritiek wuifde toenmalig directeur Martijn Sanders eenvoudig weg met de woorden: ‘De klappen klinken hier zo mooi.’