Backstage: George van der Heijden, manager diversiteit en inclusie

Commotie op het plein voor het kantoorpand van Het Concertgebouw. Vlak voor dit interview zijn drie politiewagens uitgerukt omdat een donkere jongen verdacht gedrag vertoont. Het blijkt loos alarm te zijn. George van der Heijden, tot voor kort manager diversiteit en inclusie bij de politie, ziet het van een afstandje gebeuren. ‘Er was gelukkig een agent van kleur bij.’ Iets waar hij zich vanuit zijn rol bij de politie actief voor heeft ingezet.

Eigenlijk had Van der Heijden na zijn vertrek bij de politie met pensioen willen gaan, vertelt hij even later. Maar de vacature bij Het Concertgebouw kon hij onmogelijk laten lopen. ‘Muziek betekent veel voor mij. Mijn moeder speelde viool en zong in een koor. Ikzelf speel gitaar vanaf mijn twaalfde, zing en schrijf liedjes, en mijn zoon is professioneel dj en producer.’ In de bankenwereld deed hij ervaring op met leiderschap, project- en verandermanagement. Vaardigheden waar hij in zijn nieuwe baan veel profijt van heeft.

Muziek betekent veel voor mij

Het Concertgebouw wil de komende jaren diverser en inclusiever worden. Dat geldt voor de bezoekers, de programmering en het personeelsbestand. ‘De wereld om ons heen verandert’, zegt Van der Heijden. ‘Amsterdam telt honderdtachtig nationaliteiten, zestig procent van de bevolking heeft een migratieachtergrond. De traditionele groep concertbezoekers wordt kleiner. Wil je als Concertgebouw overleven, dan zul je nú op zoek moeten naar nieuw publiek.’

Zestig procent van de Amsterdamse bevolking heeft een migratieachtergrond

Die nieuwe bezoeker voelt zich nog niet altijd welkom in Het Concertgebouw. Van der Heijden weet dat als geen ander. ‘Maar’, benadrukt hij, ‘ik ben dat gewend.’ Ook op het niveau waarop hij in de bankenwereld opereerde was hij vaak de enige donkere persoon. ‘Ik ben Nederlands opgevoed, kwam al jong in aanraking met klassieke muziek, ik ken geen andere cultuur. Heb je die achtergrond niet, dan kan ik mij voorstellen dat het gevoel er in Het Concertgebouw niet bij te horen nog veel sterker is.’

Precies dat gevoel van er niet bij horen herinnert hij zich van vroeger toen hij als Amsterdams jongetje op de muziekschool zat. ‘Na een paar jaar les mocht ik altblokfluit spelen. In de groep was ik het enige donkere kind. Ik voelde me er zo niet op mijn gemak, een hele scène maakte ik ervan. Uiteindelijk ben ik toen maar van les gegaan.’ Tot groot verdriet van zijn muzikale moeder, overigens.

Nu staat hij bij Het Concertgebouw voor de uitdagende opdracht om de zaal en de organisatie voor een brede groep toegankelijk te maken. Zijn plan van aanpak is op een haar na klaar. Inclusie en diversiteit heeft alles te maken met cultuurverandering, licht Van der Heijden toe. En die realiseer je niet van de één op de andere dag. ‘Het gaat erom dat er een cultuur van inclusie tot stand komt. Een waar iedereen, ongeacht achtergrond, wordt gewaardeerd en waarin talent niet alleen herkend maar ook erkend wordt.’

Het gaat erom dat er een cultuur van inclusie tot stand komt

Bewustwording is het sleutelwoord tot verandering. ‘Bij sollicitatieprocedures bijvoorbeeld is het nog altijd gebruikelijk om iemand aan te nemen die op je lijkt. Dat is een makkelijke keuze, maar dan loop je dus wel een werknemer mis die iets aan je team kan toevoegen.’

From Southeast With Love in de Grote Zaal, 5 juni 2022 © Ilyas Gun

Inmiddels heeft Het Concertgebouw een aantal concerten voor nieuwe doelgroepen achter de rug. Als voorbeeld noemt Van der Heijden From Southeast With Love, afgelopen juni. ‘Het zag zwart van de mensen, wat dat betreft was dit concert allesbehalve inclusief. Mijn vrouw was een van de weinige witte bezoekers. Waar je voor moet waken is dat je voor allerlei groepen aparte concerten organiseert. Uiteindelijk wil je dat er een gemengd publiek ontstaat. Dat je inclusieve concerten hebt waar mensen van verschillende achtergronden elkaar ontmoeten met als gemene deler hun liefde voor de muziek.’ Van der Heijden gelooft heilig in de bindende kracht van muziek: ‘Er is maar één kunstvorm waarop je kunt dansen. Mensen hoeven elkaars taal niet te spreken om samen in de zaal te genieten.’

Waar je voor moet waken is dat je voor allerlei groepen aparte concerten organiseert

Sinds Black Lives Matter staan diversiteit en inclusie in Nederland volop in de belangstelling. De managers met kennis op dit gebied zijn bij organisaties niet aan te slepen. Bestaat niet het gevaar van een modegril die over een paar jaar is overgewaaid? ‘Nee’, antwoordt Van der Heijden fel. ‘Deze beweging is blijvend. Je zult je als bedrijf wel moeten aansluiten, de wereld van vandaag is niet meer die van gisteren. Kijk, er zijn natuurlijk altijd mensen die zich afvragen waar dit alles goed voor is. Zij hebben waarschijnlijk geen idee hoe het is om je altijd bewust te zijn van je kleur, om buitengesloten te worden, om baantjes aan je neus voorbij te zien gaan. Het is goed dat dit aan de oppervlakte komt, dat er nu mensen zijn die zich durven uit te spreken.’

Het Concertgebouw maakt werk van zijn ambitie om een diverse en inclusieve concertzaal te zijn. Hoe staat het er over vijf jaar voor? Van der Heijden denkt even na. ‘Dan zijn we hét voorbeeld voor alle Nederlandse concertzalen.’ En over tien jaar? Zonder nadenken: ‘Dan is een divers en inclusief Concertgebouw de gewoonste zaak van de wereld. Ik heb geen glazen bol, maar dat is wel waar wij nu vol op inzetten.’

Over tien jaar is een divers en inclusief Concertgebouw de gewoonste zaak van de wereld