Interview: Emma van Schoonhoven en Michiel Wittink - ‘Bij het EUYO heb ik geleerd om écht verbinding te maken’

Eind juli, een zonnige ochtend aan de Amstel. In een oud monumentaal café, op veilige anderhalve meter afstand van elkaar, praten Emma en Michiel honderduit. Over hun enorme enthousiasme voor het European Union Youth Orchestra, over hun bestaan als zzp’er, over verbinding en saamhorigheid, én over de toekomst. Want als één gespreksonderwerp steeds weer terugkeert is het corona.

De impact is immens. ‘Ik heb sinds half maart niet meer gewerkt’, zegt Emma die onder meer in Holland Baroque speelt en remplaceert in orkesten als het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Noord Nederlands Orkest. Michiel woonde in Londen waar hij bezig was zijn master af te ronden. ‘Toen de grenzen dicht gingen heb ik halsoverkop mijn koffer gepakt en ben ik naar Nederland gegaan. Ik had allerlei projecten in het vooruitzicht. Ineens ben je als musicus niet meer nodig. Dat is wel heftig om te merken.’

‘Ineens ben je als musicus niet meer nodig. Dat is wel heftig om te merken’

Eén van die geannuleerde projecten is de zomertournee van het European Union Youth Orchestra. Halverwege was een concert gepland in Het Concertgebouw. Als alternatief voor de tournee presenteert het European Union Youth Orchestra nu het European Music Gallery Festival 2000: drieëntwintig kleinschalige concerten in negentien landen door in totaal driehonderd orkestleden en alumni. Emma en Michiel doen samen de organisatie van het concert in Nederland. Emma: ‘Het Europees heeft veel voor mij betekend, ik heb er ongelooflijk veel opgestoken. Ze hebben echt mijn leven veranderd, mijn visie op muziek. Dus dit is iets wat ik heel graag terugdoe.’

‘Het Europees heeft mijn leven veranderd, mijn visie op muziek’

Emma speelt nu zes jaar in het European Union Youth Orchestra en Michiel drie jaar. ‘Als de afgelopen maanden iets duidelijk hebben gemaakt dan is het wel dat samen muziek maken via Zoom niet werkt’, zegt Michiel grijnzend. ‘Datzelfde geldt voor een livestreamconcert. Je speelt voor niemand, voor een lege ruimte. Bij het EUYO heb ik geleerd om écht verbinding te maken. Om me kwetsbaar te durven opstellen, heel diep in mijn ziel te graven en dat te delen met de mensen om mij heen. Het orkest bestaat uit achtentwintig nationaliteiten. Iedereen heeft zijn eigen cultuur, zijn eigen taal, zijn eigen verhaal. Dat komt allemaal samen.’

‘Letterlijk vanaf dag één brengen ze je bij: máák contact’, valt Emma hem bij. ‘Dat is wat het EUYO zo fantastisch maakt. Maak contact op het podium, maak contact buiten het podium, niet alleen met degene die naast je zit maar met iedereen. Tijdens je opleiding ben je zo met jezelf bezig en om zelf beter te worden. Maar als je het persoonlijke kunt loslaten en je volledig kunt openstellen voor het geheel, dan ontstaat de ultieme flow in muziek. Die energie gaat verder dan het podium alleen.’

‘Als je het persoonlijke kunt loslaten en je volledig kunt openstellen voor het geheel, dan ontstaat de ultieme flow in muziek’

Een plek in het European Union Youth Orchestra is zeer gewild. Elk jaar doen ruim vierduizend jonge musici auditie. Emma: ‘Iedereen is heel goed op zijn instrument. Het is geweldig om daar deel van uit te maken. De saamhorigheid is enorm. Die vind je nergens anders. Niet in andere kunstvormen, niet in de sport. Voetbal bijvoorbeeld brengt ook mensen samen. Hartstikke leuk, maar het is toch altijd tégen in plaats van vóór elkaar. Stel je voor dat een regering zou werken als een orkest. Er zijn geen arrogante dwarskoppen, geen dwarsliggers. Iedereen heeft maar één doel: het zo goed mogelijk doen. Ze noemen ons niet voor niks de beste ambassadeurs van de EU.’

Michiel heeft sinds de crisis met zijn pianokwintet de Formule alweer wat kleine concerten gedaan. Voor Emma wordt 16 augustus haar eerste optreden in vijf maanden. ‘Heel spannend’, noemt ze het. Ze boorden hun eigen netwerk aan. Emma: ‘Daar kwamen een hele set strijkers uit, een paar percussionisten en een fluitiste. Het repertoire hebben we daarop uitgekozen. We zijn heel blij met het programma, er zit een mooie spanningsboog in. Het opent met Syrinx, een solowerk voor fluit van Debussy, gevolgd door een stuk voor vier percussionisten van de Amerikaan Andy Akiho. Daarna spelen we drie werken voor grote strijkersbezetting. Centraal staan de Metamorphosen van Richard Strauss. Een heel aangrijpend werk voor drieëntwintig solostrijkers dat net als Syrinx gaat over verandering.’

‘We zijn heel blij met het programma, er zit een mooie spanningsboog in’

Michiel: ‘Strauss componeerde de Metamorphosen aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Al zijn werkplekken, zoals de opera, waren platgebombardeerd. Nu wil ik de oorlog niet vergelijken met de huidige tijd, maar enig verband is er wel. De Metamorphosen staan voor ons symbool voor de drastische levensverandering zoals wij die nu ervaren. Dit stuk te mogen spelen in Het Concertgebouw is geweldig. Het Concertgebouw is zo’n baken van cultuur, ooit ontstaan vanuit een droom van particulieren. Alles komt samen. Het wordt magisch.’

En drastisch zijn de veranderingen op het pad van Emma en Michiel. ‘Gelukkig wordt er nu weer wat gemusiceerd, vooral in kleine bezetting’, zegt Emma. ‘Maar wat werk betreft ziet het er voor ons voorlopig niet veel beter uit. Ik heb daarom vergevorderde plannen voor een baan buiten de muziek. Ik wil mijn eigen boontjes doppen, financieel niet afhankelijk zijn van mijn vriend of familie. Op mijn vierde ben ik begonnen met vioolspelen. Mijn ouders zijn ook musici. Mijn hele leven ben ik al met muziek bezig, mijn hele persoonlijkheid hangt ermee samen. Het wordt dus wel een grotere stap dan zomaar even van baan wisselen.’

‘Ik wil iets kunnen betekenen voor mensen, connectie maken’

‘De afgelopen maanden heb ik heel erg een plek gemist in de maatschappij’, vervolgt Michiel. ‘Ik wil iets kunnen betekenen voor mensen, connectie maken. Dat leek een soort van afgenomen te zijn. Ik heb een bachelor in de psychologie. In september ga ik beginnen met mijn master in de klinische psychologie. Daarnaast wil ik concerten blijven geven. Maar als het met muziek niet meer kan, dan hoop ik met die master iets te kunnen gaan doen waarbij ik de verbinding met mensen kan blijven voelen.’

Het concert van 16 augustus markeert zo een metamorfose in hun levens. De toekomst is ongewis. Emma: ‘Maar de deur zit nooit helemaal dicht, niet met de contacten die wij hebben. Als je goed kunt spelen, is er op enig moment ook wel weer werk.’