Interview met Bart Schneemann: 'Met muziek heb je goud in handen'

Al decennialang zijn de Nieuwjaarsconcerten van het Nederlands Blazers Ensemble (NBE) in Het Concertgebouw een geliefd fenomeen. Mensen komen van heinde en ver om er op 1 januari bij te zijn. Dezelfde avond wordt het op televisie uitgezonden. ‘De Nieuwjaarsmatinees overstijgen een normaal concert’, verklaart artistiek leider Bart Schneemann het succes. ‘Het zijn theatrale voorstellingen vol schitterende muziek, met een mooi verhaal en een kleine boodschap: laten we de armen om elkaar heen slaan en er een goed jaar van maken!’

‘Met muziek heb je goud in handen’

Schneemann is al ruim dertig jaar als artistiek leider en hoboïst aan het NBE verbonden. Het in 1961 opgerichte ensemble groeide onder zijn leiding uit tot een enthousiaste groep van twintig topmusici, die vernieuwende programma’s maakt, optreedt in binnen- en buitenland, en jonge blazers en componisten stimuleert en begeleidt. ‘Wij zijn niet alleen collega’s, maar vooral ook vrienden. Wij doen alleen wat we leuk, belangrijk of urgent vinden, bedenken en produceren alles zelf en zijn honderd procent betrokken en verantwoordelijk. Als dingen lukken zoals we het in ons hoofd hadden, als we hebben overgebracht wat we wilden vertellen, dan merken we dat aan de zaal, aan de reacties van het publiek. En dat is een geweldig gevoel. Persoonlijk doe ik niets liever dan met muziek bezig zijn: met muziek heb je goud in handen.’

‘De Nieuwjaarsmatinees overstijgen een normaal concert’

Naar het thema ‘Roll over Beethoven’ hoefde het NBE niet lang te zoeken. Er is een duidelijke aanleiding. In 2020 is het 250 jaar geleden dat de gevierde componist werd geboren, dus op 1 januari start het grote Beethovenjaar. ‘Ik kan nog niet veel verklappen natuurlijk’, lacht Schneemann, ‘dan is de spanning eraf. Maar het wordt een feest van verbroedering. We nodigen verrassende gasten uit, we gaan misschien iets doen met Ode an die Freude en de Grote Zaal herken je niet terug.' Dat is nog een hele klus. Voor een theatrale muziekvoorstelling moeten qua belichting, geluidsversterking en zichtlijnen de nodige aanpassingen worden gedaan.‘Een ontzettend leuke uitdaging die zeer de moeite waard is, want Het Concertgebouw heeft door zijn grandioze geschiedenis en uitstraling een enorme aantrekkingskracht op ons en op het publiek.’

De programma’s van het NBE zijn niet onder één noemer te vangen. Van klassiek en jazz tot wereldmuziek en hedendaags, het ensemble combineert muziek uit verschillende culturen en tijden. Er wordt volgens Schneemann te veel in hokjes gedacht. Voor het NBE bestaan die niet. ‘Wij neigen naar een indeling in goede muziek, heel goede muziek en geweldige muziek. Daar putten we uit als we zoeken naar mooie verbindingen tussen muziekstijlen. Er zijn geen grenzen. Veel van wat wereldmuziek wordt genoemd bijvoorbeeld is in het land zelf klassieke muziek, die vaak gebaseerd is op dezelfde harmonische beginselen als “onze” klassieke muziek.’

In de aanloop naar 1 januari organiseert het NBE de compositiewedstrijd ‘Op weg naar het Nieuwjaarsconcert’. Zo’n honderd kinderen en jongeren tot en met achttien jaar sturen geïnspireerd door het thema hun compositie in. Als ze geselecteerd worden, gaan ze een traject in waarin ze workshops krijgen, gecoacht worden en concerten geven. De composities van de drie winnaars worden tijdens het Nieuwjaarsconcert door het NBE uitgevoerd. ‘Het is een project dat veel tijd en energie kost’, vertelt Schneemann, ‘maar we doen het omdat het waanzinnig leuk is, er fantastische stukken worden gemaakt en het heel belangrijk is dat er gecomponeerd wordt. In de tijd van Mozart kreeg je als je een instrument leerde spelen ook les in harmonie en compositie. Daarom zijn er zoveel goede componisten uit die tijd. Die cultuur is veranderd. Kinderen die tegenwoordig een instrument bespelen hebben vaak geen idee van wat ze nou eigenlijk aan het doen zijn. De compositiewedstrijd is gelukkig al twintig jaar een groot succes en een springplank voor veel componisten in spe.’ De jonge componisten die meedoen aan de componistenwedstrijd worden tijdens de voorrondes begeleid door de leden van jongNBE. Deze talentvolle musici, opgeleid aan de Nederlandse conservatoria, worden twee jaar lang gecoacht door het NBE in samenspel, presentatie en programmering.

Schneemann: ‘We leren ze hoe je op het podium staat, hoe je communiceert met je publiek en hoe je het avontuur opzoekt in je programma. Ze krijgen veel kansen om op te treden, leren tegelijk de cultuur van het NBE kennen en kunnen – als ze er bovenuit springen – doorstromen naar het NBE. Die jonge spelers inspireren ons. En zo proberen we onszelf steeds te vernieuwen en te verjongen. De tijd beweegt en wij bewegen mee.’

Het Nieuwjaarsconcert van het Nederlands Blazers Ensemble wordt op 1 januari om 19.00 uur uitgezonden op NPO2.