Over Frédéric Chopin: lichte toets en ongekende nuance

• Frédéric François Chopin (Polen, 1810-1849)
• Bekende werken: pianoconcerten, Preludes, Nocturnes, Minutenwals
• Bekendste geliefde: schrijfster George Sand. In brieven noemde ze hem onder meer Chop Chop, kleine sprinkhaan en meneer Fluweelvinger
• Bijzonder: Chopins Pleyel heeft, vanwege hoge belastingtarieven, Mallorca nooit verlaten. Het instrument is nog altijd te bezoeken in het dorpje Valldemosa
• Begraven: in Parijs en Warschau. Op zijn eigen verzoek werd Chopins hart, ingelegd in cognac, naar zijn geboortestad teruggebracht

Over Frédéric Chopin

Als hij kon kiezen, speelde Frédéric Chopin op een klavier van Pleyel. En als hij niet kon kiezen, dan liefst ook. Zozeer hield hij van de instrumenten van Pleyel, dat hij er eentje liet verschepen naar Mallorca, toen hij daar een aantal maanden verbleef. In de praktijk moest hij zich overigens, omdat hij de invoerrechten niet kon betalen, behelpen met een lokale rammelbak.

Pleyels stonden bekend om hun subtiele, lichte toets en ongekende nuance. Precies goed voor Chopin, wiens virtuoze spel precies die kwaliteiten bezat. Hoewel hij een muzikale vader had, leerde de jonge Frédéric vooral op eigen kracht pianospelen. Hij componeerde werk dat hij al vanaf zijn kindertijd in het openbaar uitvoerde. In de schoolvakanties verdiepte hij zich in de muziekgeschiedenis: de Westerse, maar ook de traditionele Poolse. Zijn leven lang zou hij elementen van beiden een ferme rol geven in zijn eigen werk. Chopin was trots op zijn moederland, en zou er vermoedelijk altijd zijn teruggekeerd van zijn concertreizen, als niet de oorlog tegen Rusland was uitgebroken. Vanaf dat moment leefde hij voornamelijk in Parijs.

Veel van Chopins werken, zoals de op volksdansen geinspireerde Mazurka’s, schreef hij om ze zelf uit te voeren. Andere schreef hij juist voor zijn leerlingen. Vanwege zijn zwakke gezondheid stopte hij al vroeg met verre tournees, en verschoof zijn prioriteiten vol enthousiasme naar pedagogiek. Zijn Etudes zijn echter niet alleen technisch uitdagend, maar tegelijkertijd vernieuwend én gevoelvol. Ondanks de soms grote gebaren – Chopin gebruikt de volle breedte van het toetsenbord – zijn ze altijd geraffineerd.

Vriend en collega Franz Liszt schreef een boek over Chopin. Een citaat: ‘Duizend subtiele schakeringen, die zich mengen, elkaar kruisen en tegenspreken, elkaar soms maskeren – het is bijna niet mogelijk om in één keer te ontcijferen.’ Hij spreekt niet alleen over de muziek, maar ook over de mens.