Over Clara Schumann: muziekleven tussen mannen

• Clara Schumann, geboren als Clara Josephine Wieck (Duitsland, 1819-1896)
• Beroemde stukken: Pianoconcert in a, op. 7, Pianotrio, op. 17, liederen
• Hobby: haar hele leven zou Clara veel wandelen. Een aantal jaren hield ze ‘bloemendagboeken’ bij, waarin ze bloemen droogde en beschreef die ze tijdens haar wandelingen en internationale tournees verzamelde.
• Vriendschap: Johannes Brahms is een huisvriend van de Schumanns, en een grote steunpilaar voor Clara als haar man ziek wordt en overlijdt.
• Bijzonder: Naar verluidt vroeg ze op haar sterfbed aan kleinzoon Ferdinand of hij Robert Schumanns Romance in Fis voor haar kon spelen.

Over Clara Schumann

‘Waarom zou ik niet een stukje van mijn talent aan Robert spenderen?’ schrijft Clara Schumann enkele jaren na hun huwelijk. Zij is de broodwinner van het gezin. Als pianiste is ze internationaal veelgevraagd. Die succestournees maken niet alleen mogelijk dat Robert zich aan zijn composities wijdt, maar ook dat zijn muziek (want die speelt ze veelvuldig) een groot publiek krijgt.

Clara Schumann, dochter van pianopedagoog Friedrich Wieck, is een wonderkind, dat in plaats van naar school te gaan de grote muziekpodia bespeelt. Zelf componeren doet ze vanaf haar elfde, vooral virtuoze pianowerken voor tijdens haar concerten. Ze speelt, indertijd heel ongebruikelijk, uit haar hoofd en is een belangrijk reclamebord voor haar vaders lespraktijk. Als ze acht is, komt Robert Schumann voor het eerst lesnemen. Hij is verbijsterd over wat hij aantreft: een soort muzikaal strafkamp voor de kinderen Wieck. ‘Ben ik hier wel onder mensen?’ Toch blijft hij komen, en woont zelfs enige tijd in. Robert en Clara worden verliefd en hoewel haar vader de verbintenis lang tegen houdt, trouwen ze in 1840. Een jaar later brengen ze een gezamenlijk geschreven liedcyclus uit.

‘Er is niets heerlijkers dan componeren,’ schrijft Clara. Toch komt het altijd op het tweede plan. Weliswaar geeft ze haar man altijd nieuwe muziek voor zijn verjaardag en kerst, maar ze vraagt zich in haar dagboeken af of het niet ‘arrogant’ is om als vrouw te willen componeren. Ook heeft ze nauwelijks tijd. Ze krijgt acht kinderen, waarvan ze uiteindelijk het merendeel overleeft, en is tussendoor voortdurend op concertreis.

Daarbij worden haar eigen werken, die zeer romantisch zijn, vol grote gevoelens en bewegingen, goed ontvangen. Soms begeleidt ze eigen liederen op piano. Die worden ook nu nog als hoogtepunten uit haar oeuvre beschouwd: intens en zowel zeer poëtisch als pianistisch.

Als Robert in een inrichting overlijdt, stopt Clara met componeren om zich geheel aan haar concertleven te wijden. Wel is ze dan een belangrijke muze voor bevriend componist Brahms, de derde man met wie ze ook nu nog altijd in één adem wordt genoemd.