Elim Chan: ‘Ik houd van sterke emoties’

‘Die trap!’ Dirigent Elim Chan slaat de handen tegen de wangen en kijkt wanhopig. ‘Ik gleed een keer bijna uit, te gladde schoenzolen. De artiestentrap is de grootste uitdaging bij een uitvoering in Het Concertgebouw. Als je die hobbel eenmaal hebt genomen, komt het met de muziek wel goed’, zegt Chan vrolijk. Ze daalt binnenkort weer af naar het podium, wanneer ze voor het Concertgebouworkest staat.

Elim Chan (1986) is net terug van een paar dagen Limburg en zit in een Amsterdams café, de stad waar ze zich thuis voelt. Dat thuisgevoel is recent, ook al woont ze er al sinds 2017. Van haar geboorteplaats Hong Kong ging Chan naar de Verenigde Staten, maakte ze een studiestop in Londen en belandde daarna in de Nederlandse hoofdstad. ‘Kijk, deze voortand is nep. Het resultaat van een keer in de tramrails komen met mijn fiets. Dat was mijn crash course Amsterdam. O ja, en de allereerste taxirit hier, negentig euro. Ik had geen idee. Ik hou van de stad, kleinschalig en toch een groot en belangrijk centrum. Amsterdam is als op de ansichtkaarten, en koestert zijn geschiedenis, sommige delen zijn net een openluchtmuseum.’

Driedimensionale klank

De gedenkwaardige taxirit van Chan was in 2016, als toerist op weg van Schiphol naar Het Concertgebouw, haar allereerste keer: het Concertgebouworkest speelde, op de bok stond Mariss Jansons. Twee jaar later – Chan woonde inmiddels in Amsterdam met haar levensgezel, de slagwerker Dominique Vleeshouwers – stond ze zelf voor dit orkest. ‘Dat ging wel heel snel, nu je het zo zegt. Ik was met niets anders bezig dan: hoe kan ik dit concert zo goed mogelijk laten verlopen? Ik weet nog dat ik dacht: wat is dit een ongelooflijk goede groep musici. En ook: dit was Bernard Haitinks orkest. Van hem heb ik erg veel geleerd, via masterclasses tijdens mijn periode in Londen. Tot aan zijn dood hebben we contact gehouden. Hij was een meester in less is more. Bij hem zag ik: niet praten, maar uitbeelden wat je wilt zeggen.’

Muziek maken gaat niet om perfectie

Chan zelf is altijd op zoek naar transparantie, zodat de klank driedimensionaal kan zijn. Bij ieder stuk bedenkt ze een verhaal, ook als het niet om programmatische muziek gaat, om de kern over te kunnen brengen. Iedere luisteraar zou een noot, een frase en liefst een ervaring mee naar huis moeten nemen. Dat is Chans streven. Na de pandemie realiseert ze zich meer dan ooit: het is niet vanzelfsprekend dat iemand naar jouw concert komt luisteren, dat mensen daarvoor de zaal opzoeken. ‘Het is zo makkelijk om thuis een cd op te zetten. Ik wil mensen bereiken. Muziek maken gaat niet om perfectie, maar om iets veel belangrijkers. De een voelt boosheid, een ander droomt weg, allemaal prima. Het publiek moet een emotie voelen. En houden we niet allemaal van een goed verhaal? Je wilt een avontuur beleven, je leeft mee met de karakters.’

Dramaqueen

‘Straks dirigeer ik bij het Concertgebouworkest delen uit Prokofjevs Romeo en Julia, hartverscheurend prachtige muziek over de liefde. Mendelssohn is lastig, ik ben lang bang geweest voor zijn Vierde symfonie, de ‘Italiaanse’. Mendelssohn klinkt eenvoudig en dat is juist het probleem: hoe krijg je dat voor elkaar? Hoe eenvoudiger de muziek zich voordoet, hoe moeilijker het is haar zo te laten klinken. Mendelssohn moet sprankelen en helder zijn. In deze symfonie moet je als dirigent alles heel goed bij elkaar houden, de muziek kan snel in brokjes uit elkaar vallen.’

Mijn grote liefde is Rachmaninoff

‘Als kind zat ik op ballet. Een deel van mij is dramaqueen. Ik houd van sterke emoties. Als artiesten zijn we emotioneel en zeer sensitief. Dat heb je ook nodig om je verhaal te vertellen. De melodieën in het Russische repertoire, kom op, heerlijk! Mijn grote liefde is Rachmaninoff.’

Elim Chan dirigeert de Opening Night van het Concertgebouworkest in september 2019 © Milagro Elstak

Dirigeren voelt als een marathon

‘Het vertellen van een verhaal heb ik me de afgelopen jaren steeds meer eigen gemaakt. Ik was eerst veel voorzichtiger, jonger. Het geweldige aan dirigeren is dat het voelt als een marathon. In 2019 explodeerde er van alles in mijn leven, er kwamen zoveel mogelijkheden op mijn pad. En ik sprong erbovenop. Ik was maar twee dagen per jaar thuis. Ik was heel duidelijk aan het uitzoeken en bepalen wat mijn plaats is in deze wereld. Toen was ik ook meer bezig met dirigent zijn, nu kan ik vol overtuiging zeggen dat ik musicus ben. Ik zoek naar wat er achter de noten steekt.’

Dirigent zonder orkest

Na vijf jaar chef te zijn geweest van het Antwerp Symphony Orchestra is Elim Chan sinds kort dirigent zonder orkest. Ze zet de ramen open, ze wil opnieuw nadenken over wat ze echt belangrijk vindt en bij welk gezelschap ze dat kan op- en uitbouwen. Ondertussen onderhoudt ze de banden die ze heeft met verschillende orkesten. ‘Iedere combinatie iedere week van musici en repertoire is uniek. Dat is waarom ik doe wat ik doe. Soms klikt het minder vanzelfsprekend met een groep spelers, en dan moet je een manier vinden om het allerbeste eruit te halen. Hoe krijg je alle neuzen dezelfde kan op? Dat is de leukste en mooiste uitdaging.’

Ik ga recht op mijn doel af en wil liever geen compromissen sluiten

‘Ik hou van het snelle leven, ik wil de hele wereld zien, met een hoop verschillende mensen werken aan verschillende stukken. Tegelijkertijd verdwaal je dan, en dat wil ik niet meer. Tijdens covid heb ik veel geleerd, ook over mezelf. Ik wil graag de menselijke kant belichten van wat ik doe. Dat heeft ook erg met de orkestklank te maken die ik nastreef: die moet menselijk zijn. Mijn omgeving onder de indruk brengen van mezelf, daar verdoe ik geen tijd meer mee. Ik weet wat ik kan, en waar ik naar op zoek ben. Ik ga recht op mijn doel af en wil liever geen compromissen sluiten. Het leven is te kort. Ook weet ik beter hoe ik orkesten moet en wil aanspreken. Dit is wat je krijgt, dit is wie ik ben.’

‘Ik ben Elim en ik wil een verhaal vertellen in de muziek, wil je het samen met mij vertellen?’